Các nhà nghiên cứu đang khám phá cách các thành phần trong một tách trà có thể cải thiện tâm trạng, cải thiện sự tập trung và thậm chí có thể ngăn ngừa chứng trầm cảm và mất trí nhớ.
Trong nhiều thế kỷ, mọi người trên khắp thế giới đã chứng minh tính chất thư giãn và tiếp thêm sinh lực của trà. Các tác dụng làm dịu truyền thống của cây Camellia sinensis đã nâng tầm thức uống được sản xuất từ lá của nó lên một vai trò ngoài việc làm dịu cơn khát – nó được uống như một chất hỗ trợ cho thiền định, giúp làm dịu thần kinh hoặc đơn giản là để thư giãn. Nhưng mặc dù những lợi ích về sức khỏe tâm thần của C. sinensis là kiến thức phổ biến đối với những người uống trà, nhưng các nhà khoa học hiện chỉ mới bắt đầu kiểm tra xem trà có tác dụng như thế nào đối với tâm trạng và nhận thức.
Khoa học về sự kỳ diệu làm thay đổi tâm trạng của đồ uống trà. Credit: Susan Burghart
Ví dụ, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng uống trà làm giảm nồng độ hormone gây căng thẳng cortisol. Và bằng chứng về những lợi ích sức khỏe lâu dài cũng đang xuất hiện: uống ít nhất 100 ml (khoảng nửa cốc) trà xanh mỗi ngày dường như làm giảm nguy cơ phát triển bệnh trầm cảm và chứng mất trí nhớ.
Các nhà khoa học cũng đang cố gắng xác định các hợp chất hoạt động chính mang lại lợi ích cho sức khỏe tinh thần của trà và liệu chúng hoạt động đơn lẻ hay kết hợp với các hợp chất khác có trong thức uống. Catechin trong trà – chất chống oxy hóa như epigallocatechin gallate (EGCG) – chiếm tới 42% trọng lượng khô của trà xanh đã pha và axit amin L-theanine chiếm khoảng 3%. EGCG được cho là làm cho mọi người cảm thấy bình tĩnh hơn và cải thiện trí nhớ cũng như sự chú ý khi được tiêu thụ riêng lẻ. L-theanine được phát hiện có tác dụng tương tự khi tiêu thụ kết hợp với caffein. Có tới 5% trọng lượng khô của trà xanh là caffein, được biết là giúp cải thiện tâm trạng, sự tỉnh táo và nhận thức.
Andrew Scholey, nhà dược lý học tại Đại học Công nghệ Swinburne ở Melbourne, Úc, cho biết tác dụng của trà đối với hành vi hơi nghịch lý. “Trà làm dịu, nhưng đồng thời cũng cảnh báo,” anh ấy nói, trong khi nhấp một tách trà Earl Grey.
Những khám phá về tác dụng của trà đối với hành vi và sức khỏe tâm thần diễn ra vào thời điểm khoa học ngày càng quan tâm đến vai trò của dinh dưỡng đối với sức khỏe tâm thần và y tế dự phòng. Các bác sĩ cần nhiều cách hơn để giải quyết chứng lo âu, trầm cảm và suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác — những tình trạng này gây gánh nặng lớn cho hệ thống y tế và các lựa chọn điều trị còn hạn chế.
Scholey nói: “Không có nhiều thứ ngoài kia. “Ý tưởng rằng có thể các tác nhân ăn kiêng có thể giúp làm chậm quá trình suy giảm có thể có ý nghĩa to lớn đối với sức khỏe phòng ngừa.”
Stefan Borgwardt, bác sĩ tâm thần kinh tại Đại học Basel, Thụy Sĩ, cũng than thở tương tự về việc thiếu các liệu pháp sẵn có – khoảng một phần ba số người mắc chứng lo âu và trầm cảm không bao giờ tìm được liệu pháp hiệu quả, ông nói.
Nhưng anh ấy thận trọng về những lợi ích mà trà có thể mang lại cho những người bị trầm cảm lâm sàng. Ông nói: “Điều quan trọng là không đánh giá quá cao các tác động. Mặc dù có bằng chứng rõ ràng về sự cải thiện vừa phải đối với tâm trạng ở những người khỏe mạnh, nhưng các nghiên cứu vẫn chưa chứng minh rằng trà có thể giúp ích cho những người mắc bệnh tâm thần. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu cần củng cố sự hiểu biết của họ về cách các thành phần tích cực của trà tác động lên cơ thể, cũng như liều lượng cần thiết để tạo ra tác dụng ngắn hạn và dài hạn.
Lợi ích của trà
Trà là kinh doanh lớn. Đây là một trong những loại đồ uống được tiêu thụ phổ biến nhất trên thế giới và ngành công nghiệp này đang trên đà phát triển. Trên toàn thế giới, sản lượng chè xanh dự kiến sẽ tăng với tốc độ hàng năm là 7,5%, đạt 3,6 triệu tấn vào năm 2027, theo dự đoán của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc. Scholey cho biết, với sự nổi bật của trà, đáng ngạc nhiên là người ta biết rất ít về tác dụng của nó đối với hành vi của con người. Phần lớn bằng chứng có sẵn đến từ các nghiên cứu dịch tễ học, thường cho thấy tác động tích cực đến tâm trạng và chức năng nhận thức. Ví dụ, đầu năm nay, các nhà nghiên cứu đã báo cáo rằng trong một cộng đồng người Hàn Quốc khỏe mạnh, những người có thói quen uống trà xanh có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm trong suốt cuộc đời thấp hơn 21% so với những người không uống trà.
Borgwardt cho biết nghiên cứu của Hàn Quốc cho thấy trà có “tác dụng tương đối mạnh”, tương đương với 2,5 giờ tập thể dục mỗi tuần. Các nghiên cứu dịch tễ học cho thấy rằng việc uống trà xanh thường xuyên trong thời gian dài có thể làm giảm nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ. Chẳng hạn, một nghiên cứu về những người trên 55 tuổi ở Singapore đã phát hiện ra rằng những người uống ít nhất một tách trà mỗi tuần thực hiện các nhiệm vụ xử lý thông tin và trí nhớ tốt hơn so với những người không uống trà.
Nhưng các nghiên cứu dịch tễ học có những hạn chế. Borgwardt cho biết các yếu tố lối sống hoặc di truyền học khác có thể là nguyên nhân dẫn đến kết quả tích cực.
“Rất nhiều nghiên cứu cho thấy điều gì đó đang xảy ra với trà. Nhưng cách thức nghiên cứu được thực hiện không làm sáng tỏ điều gì đang xảy ra,” David Kennedy, nhà tâm lý học sinh học tại Đại học Northumbria ở Newcastle, Vương quốc Anh, cho biết.
Một yếu tố gây nhiễu có thể là quá trình chuẩn bị và uống trà đang có tác dụng chứ không phải bản thân trà.
Năm 2007, Andrew Steptoe, một nhà tâm lý học tại Đại học College London, đã điều tra xem liệu tác dụng thư giãn của trà là kết quả sinh học trực tiếp hay bắt nguồn từ bối cảnh xã hội mà thức uống được uống, chẳng hạn như ngồi yên lặng để nghỉ ngơi. Steptoe nói: “Trà thường được uống trong những điều kiện có lợi cho việc thư giãn mà bản thân chúng có thể chịu trách nhiệm về những lợi ích rõ ràng.
Phép đo điện não đồ có thể được sử dụng để đánh giá hoạt động của não sau khi uống trà. Credit: Swinburne Neuroimaging
Steptoe và nhóm của ông đã kiểm tra tác dụng của việc uống trà đen ở những người đàn ông khỏe mạnh so với giả dược có chứa caffein. Trà và giả dược được trình bày dưới dạng bột có hương vị trái cây, có màu giống như trà để che đi bất kỳ sự khác biệt nào giữa hai loại đồ uống. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng trà giúp mọi người hồi phục nhanh hơn sau một công việc căng thẳng. Nồng độ hormone gây căng thẳng cortisol trong nước bọt giảm xuống 53% so với mức cơ bản trong vòng 50 phút sau khi thực hiện nhiệm vụ đối với nhóm uống trà, so với 73% so với mức cơ bản đối với những người uống giả dược. Những người uống trà cũng cho biết họ cảm thấy thư thái hơn so với những người uống giả dược.
Thành phần tăng cường trí não
Các nhà nghiên cứu cũng đang bắt đầu xem xét hợp chất nào mang lại đặc tính có lợi cho trà. Các thử nghiệm về các thành phần chính – L-theanine và EGCG – cho thấy rằng chúng đóng góp một mình và kết hợp với caffein.
Vào năm 2016, Scholey và các đồng nghiệp của ông đã báo cáo rằng những tình nguyện viên tiêu thụ thức uống dinh dưỡng có chứa 200 miligam L-theanine – khoảng lượng có trong 8 tách trà – có mức cortisol thấp hơn và cho biết họ cảm thấy thoải mái hơn sau khi thực hiện các nhiệm vụ gây căng thẳng hơn so với khi không làm. những người dùng giả dược4. Các nhà nghiên cứu cũng sử dụng phương pháp ghi điện não đồ (MEG) để đánh giá những thay đổi trong hoạt động của não liên quan đến đồ uống. Những người tự nhiên lo lắng hơn cho thấy sự gia tăng sóng não tần số thấp hơn, được gọi là hoạt động dao động alpha. Sóng não alpha có liên quan đến sự thư giãn và thiếu khả năng xử lý nhận thức tích cực.
Trong một nghiên cứu trước đây, Scholey đã phát hiện ra rằng L-theanine cải thiện trí nhớ và thời gian phản ứng khi được tiêu thụ cùng với caffein — và hiệu quả đó lớn hơn so với chỉ sử dụng caffein hoặc L-theanine5. Scholey cho biết kết quả cuối cùng về các tác dụng tương phản của L-theanine là “trạng thái tinh thần thoải mái, có năng lực — bạn đang ở trong khu vực”. Ông nghi ngờ rằng trạng thái thiền định này đạt được một phần là nhờ L-theanine chỉ thư giãn những vùng não không cần thiết để thực hiện các nhiệm vụ, như phân tích MEG đã chỉ ra. Ông nói: “Nó đã cải thiện tỷ lệ tín hiệu trên tạp âm — không phải bằng cách tăng tín hiệu mà bằng cách giảm nhiễu. “Điều này cho phép cải thiện sự tập trung và chú ý.”
Borgwardt cho biết L-theanine có thể tác động lên các chất hóa học trong não theo nhiều cách. Hợp chất này đi qua hàng rào máu-não, vì vậy nó có thể trực tiếp mang lại lợi ích cho tính dẻo của não – quá trình não tự tái tạo. Nó cũng có thể tác động lên trục tuyến yên tuyến thượng thận (hệ thống phản ứng với căng thẳng của cơ thể), làm giảm mức độ cortisol và căng thẳng. Các thử nghiệm trên động vật cho thấy L-theanine cũng tăng cường chất dẫn truyền thần kinh GABA (axit γ-aminobutyric), từ đó làm giảm lo lắng.
Thành phần chính khác của trà xanh, EGCG, dường như cũng góp phần vào lợi ích sức khỏe tinh thần của thức uống. Trong một nghiên cứu chi tiết, Scholey đã sử dụng điện não đồ để so sánh hoạt động não bộ của những người tiêu thụ thức uống dinh dưỡng có chứa EGCG hoặc giả dược. Những người uống EGCG đã trải qua sự gia tăng hoạt động của não trên tất cả các dải tần: sóng alpha; sóng theta, có liên quan đến sự tỉnh táo yên tĩnh; và sóng beta, tăng lên khi tập trung và chú ý. Nghiên cứu cho thấy rằng đồ uống EGCG nuôi dưỡng trạng thái tinh thần thoải mái và chú ý6. Các nghiên cứu trên động vật và trong ống nghiệm7 đã chỉ ra rằng EGCG có thể đi qua hàng rào máu não để tác động trực tiếp lên não và nó có thể cải thiện sức khỏe của các mạch máu cũng như tăng cường cung cấp oxit nitric cùng nhau có thể mang lại lợi ích cho chức năng nhận thức.
Mặc dù nghiên cứu về lợi ích sức khỏe tâm thần của trà đang được đẩy mạnh, nhưng vẫn còn nhiều điều chưa biết. Các nhà nghiên cứu vẫn chưa hiểu làm thế nào các hợp chất cấu thành trà phối hợp với nhau. Caffeine được biết là có lợi cho tâm trạng và nhận thức, và hóa sinh của nó được hiểu rộng rãi – nó ngăn không cho hóa chất kiểm soát giấc ngủ adenosine liên kết với các thụ thể của nó, giúp duy trì hoạt động thần kinh và khiến những người uống caffeine cảm thấy tỉnh táo hơn. Nhưng người ta biết rất ít về cách caffeine tương tác với EGCG. Tương tự như vậy, không rõ liệu caffein có làm tăng tác dụng nhận thức của L-theanine hay ngược lại hay không. Sẽ cần phải giải quyết những điều không chắc chắn như vậy trước khi các nhà nghiên cứu có thể xác định chính xác hơn lợi ích lâu dài của trà và khả năng sử dụng của nó đối với những người mắc bệnh tâm thần. Và đối với một số nhà nghiên cứu, bao gồm cả Scholey, tác dụng của trà đối với tâm trạng và nhận thức làm nảy sinh những câu hỏi thậm chí còn sâu sắc và bí truyền hơn. Chẳng hạn, tại sao bộ não không tiến hóa để hoạt động tối ưu mà không cần phải tiêu thụ các loại bia hóa học?
Hiện tại, không có lý do gì để không khuyến khích những người khỏe mạnh uống trà như một biện pháp cải thiện tâm trạng và sự tập trung của họ, Borgwardt nói. Ông nói, uống trà có thể mang lại một sự bổ sung nhàn nhã, hoặc thậm chí là một sự thay thế, cho tác dụng cải thiện tâm trạng của việc tập thể dục. “Tại sao không uống một tách trà ngon?” anh ta nói. “Nó dễ hơn là chạy ba lần một tuần!”
___________
Nature 566, S8-S9 (2019)
doi: https://doi.org/10.1038/d41586-019-00398-1
