Chè Shan “5 cực” – Phong vị núi rừng Việt Nam

     Shan Tuyết “5 cực” là loại trà đặc biệt với những sợi trà phủ lông tơ trắng như sương tuyết. Những búp trà , ngậm sương, trên bề mặt búp phủ một lớp óng ánh bạc giống cây trà shan tuyết cổ thụ vùng đất Suối Giàng, quê hương của hơn 400 cây chè Shan Tuyết hoang dã cổ thụ vài trăm năm tuổi – đã được Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận là “Cây di sản Việt Nam”.

Những cây chè Shan hằng trăm năm tuổi vùng Suối Giàng

Chè Shan ở Suối Giàng, Yên Bái được xếp vào hàng đầu bảng các loại trà bởi câu chuyện “5 Cực” nổi tiếng.Diện tích cây chè Shan Tuyết trải rộng khoảng 400 ha, trong đó diện tích cây mọc tự nhiên khoảng 300 ha, chủ yếu ở các thôn Giàng A, Giàng B, Pang Cáng, Tập Lăng I, Tập Lăng II, Suối Lóp… Những cây chè có thân to bằng vài người ôm, thân trắng xoá lớp mốc địa y, tán rộng khoảng 20m2. Búp chè Shan ở đây to, chắc, phủ một lớp lông mịn như nhung, trắng như tuyết.

Điểm nhân biết đặc trưng dễ nhận thấy nhất của Shan Tuyết cổ thụ “5 cực” chính là màu trắng như tuyết của sợi trà. Nếu bạn nhìn kỹ sẽ thấy màu trắng ấy được tạo ra bởi những sợi lông tơ nhỏ li ti bám dầy quanh búp trà. Bản thân búp trà tươi khi còn ở trên cây đã được bao phủ bởi lớp lông trắng bạc này. Đó là cơ chế tự bảo vệ của búp trà để chống chọi với sự khắc nghiệt của thiên nhiên. Nơi những cây trà cổ thụ hàng trăm năm tuổi phải tự mình cắm sâu rễ vào lòng đất để hút chất dinh dưỡng nuôi cây, và phải chống chọi với cái lạnh, với mây mù bao phủ quanh năm.

Bạch trà Shan “5 cực”

Những đỉnh núi cao là nơi cây trà Shan Tuyết sinh sống, ngày đêm ngậm sương trong cái tiết trời âm u, quanh năm lạnh lẽo.Thuần khiết như chốn bồng lai nhưng cũng đầy khắc nghiệt, chính ở nơi đó, những cây chè Shan Tuyết thu gom từng chút sinh khí đất trời, bền bỉ bén rễ, đơm hoa kết trái từ hàng trăm năm nay và cho ra đời những búp chè thượng hạng, không chỉ tuyệt ngon mà còn vô cùng tốt cho sức khỏe con người.

Trà mọc tự nhiên, tuyết bám trên cành và lá trà nên gọi là trà Shan Tuyết. Chịu đựng giá buốt suốt mùa đông núi cao, rồi ngậm từng hạt sương sớm lúc giao mùa, ủ từng khối mù mây mỗi sớm, cây chè Shan Tuyết bừng thức khi mùa xuân tràn về. Những chồi non của chè lúc này hội tụ trong nó tất cả tinh túy của trời đất thiên nhiên, sương gió, mù mưa của miền rẻo cao, mùa xuân đẹp viên mãn trong lớp tuyết bạc lấp lánh dát trên mỗi lá chè, mỗi búp chè.

Hồng trà Shan “5 cực”

Hàng trăm năm trở lại đây, cây trà cổ thụ sinh sôi nảy nở không ngừng ,phức tạp và tiến hóa, những người dân làm trà tôn trọng quy luật của tự nhiên,không hái tràn lan, không trồng tràn lan, bảo tồn quá trình phát triển tự nhiên của cây trà cổ thụ.

Bởi vậy mà Shan Tuyết “5 cực” được xếp trong số các loại trà ngon của Việt Nam. Gọi là “5 cực” bởi đó là loại chè “cực khổ” – khi trồng và thu hái (phải trèo lên ngọn cây cao cheo leo). Thứ nhì là “cực sạch” – vì là cây mọc hoang dã tự nhiên, không có quá trình chăm bón của con người, không thuốc trừ sâu, thuốc tăng trưởng…chỉ có đất trời sương giá “miền thượng giới” nuôi búp chè bừng thức. Thứ tư là “cực ngon” – với đầy đủ các phẩm chất của cây chè hoang dã núi rừng Tây Bắc. Chưa hết, chè còn được gọi là “cực đẹp“, những búp “tuyết trà” với một vẻ đẹp giữ nguyên được những sợi lông tơ trắng tinh này sau quá trình làm trà lại là cả một thách thức mà không phải người nào cũng làm được. Và chính vì cực khổ, cực ngon, cực sạch, cực đẹp nên loại trà này cũng… “cực đắt” – tuy nhiên số tiền bỏ ra lại hoàn toàn xứng đáng với Qúy trà nhân.

Đồng bào Mông đang leo cây hái chè.

Suối Giàng có tới 98% dân cư là người dân tộc H’Mông. Họ sống với nghề thu hái và chế biến chè theo phương pháp thủ công, truyền thống, từ đời này sang đời khác. Cây chè Shan thường cho thu hoạch 4 lứa/năm. Lứa chè Xuân cho thu hoạch cuối tháng 3 hàng năm, đây là lứa chè có chất lượng cao, tỷ lệ búp có tuyết trắng chiếm trên 50% và đây cũng là lứa có sản lượng cao nhất trong năm chiếm 35-40% sản lượng cả năm. Các lứa chè tiếp theo cho thu hoạch vào tháng 5, tháng 8 tháng 10. Vào mùa thu hoạch chè Shan Tuyết, khắp bản làng đâu đâu cũng ngửi thấy hương thơm ngào ngạt của lá chè tươi sao trên chảo gang, bếp củi. Chè Shan Tuyết Suối Giàng có sắc nước trong, ánh vàng như mật rừng, vị đượm đằm, ngọt hậu và bền nước.

Để pha được một ấm chè Shan Tuyết thơm hương, đậm vị và nước màu vàng óng, người ta thường dùng loại ấm đất nung già và nước phải đun sôi đủ độ. Sau khâu tráng chè là chế nước sôi vào đầy ấm để bọt trào ra ngoài, đậy nắp lại chờ chừng 10 phút. Chè được rót làm hai lượt để các chén có màu và vị như nhau. Trong làn khói tỏa dậy hương nghi ngút, nhấp từng ngụm bạn sẽ cảm nhận vị ngọt thanh tao sau hàng giờ vẫn chưa tan nơi đầu lưỡi. Nâng chén trà ngang miệng đã thấy mùi thơm ngào ngạt sông vào mũi. Màu vàng sóng sánh, âm ấm bàn tay như thể mình đang nâng niu chén tinh hoa đất trời. Nhấp một ngụm trà, không thấy vị chát, chỉ đọng lại vị mát, mùi hương càng nồng nàn, cuối cùng là cái dư âm ngọt ngào cứ đọng mãi khi nuốt nước miếng, tưởng như mãi không phai.

Độc ẩm với bạch trà “5 cực:

Chúng ta sẽ chẳng dễ dàng gì mua được loại trà Shan Tuyết chính cống mọc trên những cây trà cổ thụ mấy trăm năm tuổi. Vì thế, khi chọn mua trà Shan Tuyết, hãy tĩnh tâm chọn lựa thật kỹ càng, hãy tìm mua ở những địa chỉ uy tín. Trà Shan Tuyết chính tông phải có búp trà to màu trắng xám nhìn như được phủ một lớp lông tơ mỏng như tuyết. Trà khi đã được sao lên, sấy khô mà ta vẫn thấy những đốm lấm tấm trắng như tuyết chứ không có mầu đen tuyền như những loại trà khác.

Chén Hồng trà Shan “5 cực”

Màu nước của trà Shan Tuyết non tuổi sẽ ngả ánh xanh nhiều hơn, trong khi trà từ cây càng lâu năm thì nước sẽ càng sóng sánh, ngả ánh vàng đượm như màu mật ong rừng. Bã trà sau khi pha của trà Shan Tuyết cổ thụ có màu vàng đều, tươi sáng, dày và dài hơn, trong khi đó bã trà Shan Tuyết non tuổi có màu xanh nhiều hơn, mỏng và ngắn. Trà Shan Tuyết thật có hương thơm tự nhiên, không lẫn mùi tạp chất. Sau khi uống vị ngọt đượm cảm nhận được vị của trà rất lâu như hương của núi rừng tan dần trong miệng.

Thực sự, Chè Shan “5 cực” Suối Giàng, Yên Bái đã thực sự là một địa danh nổi tiếng trong lòng người yêu chè. Điều ấy là hoàn toàn xứng đáng với quần thể chè Shan Tuyết cổ thụ nơi đây, đồng thời tạo nên nguồn thu nhập tốt cho bà con người Mông bản xứ.